Visie op man zijn – lange versie
Man-zijn is niet langer vanzelfsprekend.
Vrouwen hebben zich de laatste decennia enorm ontwikkeld en dat is natuurlijk een goede zaak, ook voor ons mannen.
Zij dagen ons uit en de boodschap is: het oude is nu echt voorbij.
Maar hoe staat het dan met ons, ons man-zijn?
Wat ik om me heen zie stelt me niet gerust.
Ik zie mannen die terug willen naar het oude. Ik zie mannen die zich braaf aanpassen aan vrouwen en zich soms met trots feminist noemen. Ik zie mannen die het hebben opgegeven. En ik zie vooral heel veel mannen die maar wat doen omdat ze geen besef hebben van wie ze zijn en van wat ze kunnen zijn.
Verwarring alom.
En toch hoeft het zo niet te zijn.
Diep verborgen in iedere man is een kern, en die roept hem, nodigt hem uit om de volle betekenis van mannelijkheid, zijn potentieel, te voor schijn te brengen en te manifesteren. De mannelijke polariteit ten volle in te nemen. Maar dat is behoorlijk beangstigend. En dus kiezen de meeste mannen er voor die roep niet te horen en hun oren hiervoor te sluiten. Te druk in hun hoofd. Te druk met de waan van de dag. Maar eigenlijk en fundamenteel: te bang.
Helaas, want als elke man zou óp staan om de eer, schoonheid en kracht van zijn ware mannelijke potentieel te claimen, zou de wereld veranderen. En als je deze kracht voor jezelf terugvordert, zul je de veranderingen in de wereld om je heen zien.
En dus zijn we terug bij de verwarring die, wat mannen betreft, dus zelf veroorzaakt is. Omdat de ontdekkingsreis naar binnen, en vervolgens naar buiten – in feite een oproep tot een avontuur – als te veeleisend en te uitdagend wordt ervaren.
Over hoe het dan wel moet met dat man-zijn wordt in de media best veel geschreven, zeker ook door vrouwen die het vaak, hoe kan het ook anders, als een opvoedingskwestie zien. ‘Moeder’ – overigens ongeacht geslacht – die jongens vertelt dat ze weer heel erg ondeugend zijn geweest en dat het nu toch echt hoog tijd wordt dat ze zich gaan gedragen. Of ‘moeders’ die al die sekse verschillen maar onzin vinden, want voor haar zijn we immers allemaal gelijk.
Maar hoewel luisteren naar wat vrouwen te zeggen hebben belangrijk is, ze kunnen ons niet vertellen hoe man te zijn. Je aanpassen aan hun wensen gaat niet werken. Misschien heb je het tot je schade en schande al gemerkt. Moeder heeft haar kans gehad. Jij bent nu aan zet.
De vraag is waar we een visie op man-zijn op moeten baseren nu de oude vanzelfsprekendheid rondom sekse-rollen voorbij is. Maar vooral ook, en daar zit het probleem, nu veel mannen en vrouwen, en zeker het meer hoog opgeleide deel, het natuurlijke gevoel zijn kwijtgeraakt wat het is om man of vrouw te zijn is en gekozen hebben voor intellectuele complexiteit.
Die intellectuele discussie gaat dan vaak over ‘nature’ vs ‘nurture’, natuur versus opvoeding. Maar zelfs als we het over natuur hebben – biologie – wordt die gereduceerd tot de invloed van hormonen. Hormonen die nu ook bewust kunnen worden ingezet om sekse veranderingen te creëren. Sekse, en dus ook het gevoel van man-zijn, is immers in deze benaderingswijze vooral het resultaat van hormonen.
Eindelijk achten we ons meester over de natuur en kunnen we het leven naar onze hand zettenn. Zelfs man of vouw zijn wordt zo een kwestie van keuze.
Ik geloof dat dit een grote misvatting is.
Het begin van man en vrouw
Vanuit de esoterie en vooral de Toltec Teachings – een van de oudste en diepste bronnen van kennis over de fundamentele aard van het leven – en vanuit eigenlijk alle spirituele tradities, komt een heel ander beeld naar voren als het gaat over de essentie van man-zijn en vrouw-zijn.
De korte versie van dit oorsprongsverhaal is:
In het begin was er eenheid, harmonie, maar onbewust: Geest.
Toen kwam uit het niets een vraag op, een wens naar zelfkennis: wie ben ik? En dan ga je dus onderscheid maken tussen wat je al weet en waar je over na kunt denken en wat je niet weet en waar je allen maar over kunt voelen. Dat eerste is typisch mannelijk en het tweede typisch vrouwelijk.
Polariteit met al zijn creatieve (en seksuele) spanning was hiermee geschapen. Vanaf dat moment ging de kosmische Adam op jacht naar de kosmische Eva om zo zijn onbekende wederhelft helemaal bewust te leren kennen. De volgende stap was incarnatie als een fysiek en sociaal wezen: man en vrouw. Dat creëerde het leven op aarde en mysterie van de seksen. De implicaties hiervan waren verreikend.
Uitgangspunt is dat we allemaal geestelijke wezens zijn die afwisselend incarneren als man en vrouw – sekse bestaat alleen op aarde. De man is de actieve polariteit en de vrouw de receptieve. Alleen door intelligent met de andere sekse samen te werken verwerven we zelfkennis en brengen zo de evolutie van bewustzijn verder. Biologie en hormonen zijn hier dus expressie, materialisatie, van geestelijke principes; ze zijn volgend, niet oorzakelijk.
Esoterische kennis is uiteraard geen rationele wetenschap. Het is echter het diepste, overgeleverde weten van de mensheid: haar erfgoed.* Het hart kan het verstaan, zoals bij een gedicht; je rationele verstand zelden. Met je gevoel kun je resonantie – irrationeel weten – ervaren. Maar je dient tegelijk nooit onkritisch te zijn. Dit ‘weten’ dient altijd in de praktijk getest te worden door ernaar te handelen. Klopt het? Werkt het? Zo ja, dan is het echte kennis – ervaringskennis – geworden, geen theorie.
Uit persoonlijke ervaring zeg ik: het werkt.
Dus over wat voor kennis over man-zijn en vrouw-zijn hebben we het hier?
De man
De man wordt geacht de intentie van de Geest te manifesteren en voortdurend actief – grensoverschrijdend – bezig te zijn om het nog onbekende in kaart te brengen en te materialiseren. Kortom, zelfkennis te verwerven en iets nieuws, wat bijdraagt, te creëren. Het is niet voor niks dat alle profeten en alle echte uitvinders – alle grote grensverleggers – mannen waren, tot op de dag van vandaag. (Maar ze werden in alle gevallen op essentiële wijze ondersteund door vrouwen, waarover straks meer). Elke man, op zijn eigen unieke (bescheiden) wijze, heeft dit vermogen. Je roept het op, uit het niets, de leegte; dit is wat elke man kan en wat de kern is van man-zijn. Creatie van het nieuwe uit niets.
We hebben het hier, voor alle duidelijkheid, over het mannelijk potentieel. De realiteit is helaas dat veel mannen vandaag de dag ineffectief zijn en niets of weinig ervan realiseren, althans niet iets dat werkelijk bijdraagt. En erger, er zelfs geen besef van hebben. Of negatief grensoverschrijdend gedrag vertonen: toxische mannelijkheid. Mannelijkheid, volwassen mannelijkheid, is een potentieel: het is er, wacht op je, maar je moet het zelf claimen en eigen maken.
Als man geboren worden betekent niet dat je er al goed in bent. En je leert het ook zeker niet op school, waar vooral meisjes excelleren. Mannen moeten ‘knoeien’ met de regels, het zelf helemaal uitzoeken, op zoek naar iets nieuws, iets dat werkt. Braafheid is geen optie. Maar de rebel uithangen, de puber of ‘bad ass boy’, dient alleen een leerfase te zijn.
Volwassen man worden is een individuele zoektocht die het karakter heeft van een levenstaak. Als je die aangaat ben je in feite bezig je eigen handboek te schrijven, uniek voor elke man. Het is belangrijk dit te weten in deze tijd waarin mannen soms vrouwen proberen te zijn en vrouwen mannen. Of, heel veel voorkomend, iets er tussenin, waarin de polen verward worden: con-fuus.
De vrouw
De vrouw, de receptieve pool, vertegenwoordigt de aarde, het leven op aarde, het onbekende. Ze is eigenlijk alles wat nog ongedifferentieerd is: orde en chaos, licht en donker, lief en vilein. Maar ook mannelijk en vrouwelijk. Ieder die een beetje oplet heeft dat al ervaren. Haar benadering past hierbij en is receptief, voelend. Irrationeel, maar nooit onlogisch!
Zij heeft weet van dingen en ziet verbanden waar een man vaak geen weet van heeft. Hij heeft haar nodig om zichzelf te leren kennen en om het hele plaatje te gaan zien; zij heeft hem nodig om wat ze voelend weet om te zetten in bewuste kennis, zodat het de evolutie van bewustzijn kan gaan dienen. Ze is een mysterie – een potentieel – dat ontsluierd moet worden en gekend wil worden.
Waar mannelijkheid zijn oorsprong heeft in de scheppende leegte ligt de oorsprong van vrouwelijkheid in de wachtende baarmoeder. En die twee vullen elkaar aan. Als ze intelligent samenwerken, en alleen dan, wordt het onbekende in kaart gebracht en wordt er vanzelf iets nieuws gecreëerd en ‘gebaard’. En iedereen heeft daar baat bij.
Moeder, het mannelijke in de vrouw
Maar, vrouwen zijn duaal zegt de esoterie: behalve de vrouw in de vrouw, die we hierboven gekarakteriseerd hebben, is er de ‘Moeder’ in de vrouw. Het is het deel van haar wat al in kaart gebracht is en het is dus mannelijk in bewustzijn. Moeder weet van nature wat goed is voor kinderen. Echt goed. En ook voor haar vaak nog niet helemaal volwassen man. Ze ziet zijn potentieel en kan dat ‘weten’ subtiel aanwenden om hem echt in zichzelf te laten geloven. Met zo’n vrouw kun je als man bergen verzetten. Als ze ouder is wordt ze vaak een belichaming van de wijze matriarch.
De moeder in de vrouw kan wat een man ook kan, behalve echt creëren uit het niets. Ze kan maatschappelijk een grote rol spelen zoals nu ook steeds meer gebeurt, maar ze mag het nooit ten koste laten gaan van de vrouw in haar. Anders wordt haar unieke potentieel nooit in kaart gebracht. Tango is een goed voorbeeld: de vrouw belichaamt de schoonheid van de dans, een improvisatie, maar ze kan alleen schitteren als ze een goede leider heeft die inspireert en die begrenst. En dit geldt voor alles. Zonder een stevige man vervalt ze of in vrouwelijke chaos of de moeder gaat overheersen (, of ze gaat heen en weer).
Die moeder wordt dan bazig en controlerend. In het ergste geval als de stiefmoeder in de sprookjes. Die gaat het om macht en controle. Ze concurreert met mannen. Op vrouwelijkheid kijkt ze neer want die is zwak, kwetsbaar en machteloos. Ze vindt het mannelijke belangrijker dan het vrouwelijke en dus stopt intelligente samenwerking waarin het nieuwe wordt gecreëerd. Deze moeder werkt niet mee aan de evolutie van bewustzijn: ze is bezig met een eigen agenda, die gaat alleen over instandhouding en dat leidt tot stagnatie.
Dit moeder-bewustzijn manifesteert zich overigens ook bij mannen. Het is de dominante kracht in de huidige samenleving. Bureaucratie in zijn vervorming is een manifestatie hiervan, de grootbanken, het farmaceutisch medische complex die veel van onze omgang met ziekte bepaalt, enz. Ook het denken in termen van dader en slachtoffers – het overheersende narratief in de media – is een voorbeeld hiervan.
Die negatieve moeder is in feite uit op controle, ze wil dat je je macht uit handen geeft. Zij weet immers beter wat goed voor je is?
De kleine jongen: passief en/of rebel
Voor ons mannen is het van belang te weten dat, als we ons hulpeloos en passief gedragen, we in feite zelf die controlerende, bazige moeder oproepen. In de vrouw en in de maatschappij. Hetzelfde gebeurt als we rebelleren, in de contramine, (passief-)aggressief. We nemen onze verantwoordelijkheid niet voor ons man-zijn als vertegenwoordiger van de Geest. We plaatsen de macht buiten ons. We zijn ineffectieve, zwakke mannen geworden, en gedragen ons als kleine jongens.
Als we in een langdurige relatie zijn met de vrouw drukt zich dat bijv. uit doordat we haar vriendin blijven noemen. Of partner. Maar niet, nooit, vrouw, mijn vrouw, want dat zou te bezitterig zijn en haar vrijheid aantasten. Maar met echte vrijheid heeft dit niks te maken; we zijn liever vrijblijvend.
We zijn vooral bange mannen: oh zo voorzichtig.
Met zo’n vriendin of partner deel je in het beste geval een kind en een huis en mogelijk meer maar hoe staat het met je ‘purpose’? Je diepste intentie, inspiratie, gewaagd doel, dat wat jouw leven zin kan geven. Deel je dat met haar? Of heb je geen idee daarvan en onderzoek je het ook niet, alleen en/of samen met haar. Of heeft je vriendin/partner geen interesse daarin want ze heeft immers haar eigen carrière en agenda, en die is toch net zo belangrijk?
Maar waarom ben je dan eigenlijk bij elkaar?
Comfort, lust, om niet alleen te zijn of omdat iedereen het doet?
Purpose
Heb je eigenlijk wel zo’n intentie, zo’n gevoel van richting, heb je wel een creatieve koers in het leven? Zodat je zin van onzin kunt onderscheiden. Want dat is waar man-zijn over gaat: een unieke richting, ‘sense of purpose’ hebben en discrimineren tussen wat echt, creatief bijdraagt aan de evolutie van het leven en zinvol is, en wat onzin is. Van daaruit kun je leiding geven: aan je eigen leven, aan je vrouw, je kinderen.
Vergelijk het met een CEO van een bedrijf: als hij de koers niet weet of alleen bezig is met instandhouding/continuïteit, wie dan wel? Je bent immers vertegenwoordiger van de Geest op aarde en de intentie van de Geest is altijd evolutie, geen stagnatie, en zeker en natuurlijk ook geen chaos of zinloze destructie, zoals we zoveel om ons heen zien.
Als je in contact bent met je diepste inspiratie trek je vanzelf de juiste vrouw aan. Of als al in een relatie bent kan ze zo’n vrouw worden. Een vrouw die door jou geïnspireerd raakt en hetzelfde wil als jij en receptief is en je wil ondersteunen – overigens ook door zeer kritische feedback als het nodig is – omdat jouw doel ook haar doel is of wordt. Zij gaat dan als vanzelf het onbekende verkennen en brengt je wat jij niet ziet. Zo vul je elkaar aan. Dan gaat je relatie ergens over. Dan pas ben jij haar man en zij jouw vrouw.
Vrouwen wachten op dit soort mannen. Zoals een goede vriendin van mij ooit hartgrondig verzuchtte: “waar blijf je, man?” (Ze had het, voor alle duidelijkheid, over haar eigen man).
Je diepste weten volgen
Waar het in essentie over gaat is dat je als man moet leren luisteren en leven naar je ‘hart’. Het ‘hart’, niet je verstand, dient je richting te bepalen. Want het ‘hart’ – anders gezegd, je buikgevoel, je intuïtie, je irrationele gevoel – is je diepste weten en dient vanzelf de evolutie van het leven. Het heeft ‘weet’ van je ‘sense of purpose’. Maar leren luisteren hiernaar – naar je beste weten en diepste wensen – is een kunst die je moet leren.
Tegelijkertijd dien je stevigheid en absorptievermogen te ontwikkelen want dat ‘hart’ brengt je vervolgens in onbekend vaarwater, voortdurend nieuw en daar ontmoet je ook je angst, je noodzakelijke uitdagingen en conflicten. Vergis je niet, dit ‘hart’ is open maar bepaald niet lief of lievig: het spreekt altijd de waarheid ook al is die onaangenaam. Buikgevoel is verbazingwekkend direct.
Deze combinatie van openheid en stevigheid is als echte vriendschap, een typische mannelijke kwaliteit.
De wereld wacht daarop.
Volwassen mannelijkheid
Volwassen mannelijkheid gaat niet over de buitenkant, een sixpack hebben, stoer of cool zijn, enz. Sorry, dat is voor jongens. Het gaat niet over machismo, niet over dominantie, niet over macht hebben over anderen. En ook niet over een grote seksuele potentie hebben of over hoeveel vrouwen voor je vallen.
Dat is allemaal een karikatuur van man-zijn.
En nee, pas je ook niet aan aan hoe vrouwen willen dat je bent. Ten eerste, ze is niet consequent; misschien heb je het tot je schade en schande al gemerkt. Ten tweede, moeder heeft haar kans gehad. Je wordt verondersteld volwassen te zijn en zelf uit te vinden wat werkt en niet werkt als man.
Neem je verantwoordelijkheid. Luister altijd naar wat een echte vrouw te zeggen heeft, gebruik haar als spiegel, weeg het in je hart maar neem dan zelf een beslissing. Je bent man en jij alleen bepaalt wat aan de orde is in jouw leven, welke kant je opgaat. En dat geldt net zo voor de relatie.
Voor haar, de vrouw in je leven, is dat uiteraard niet anders maar bij haar werkt het via jou, de man. En als ze eenmaal gekozen heeft haar leven met dat van jou te verbinden wees dan niet timide maar ga het ten volle aan met haar. Net als bij seks: een beetje penetratie is niet genoeg. Volg je hart, deel alles met haar en werk intelligent samen. Dat impliceert ook dat je conflicten niet uit de weg gaat maar leert gebruiken. Als jij duidelijk de mannelijke polariteit inneemt vallen zaken als de rolverdeling tussen man en vrouw vanzelf op hun plaats. Wees daarin praktisch.
Als man dien je je potentieel voor jezelf te claimen. Niemand kan het je geven.
Doe je best, wees moedig, neem verantwoordelijkheid voor jouw leven, jouw uitdagingen, en ga ze aan.
Dat is de weg die leidt naar volwassen mannelijkheid.
Een volwassen man